DENİZCİLİK SÖZLÜĞÜ A-2

Ana Serenler

Ana direk üzerinde bulunan   serenlerdir. Bulundukları ana direklerin isimleri ile anılırlar. Pruva   direğindekine trinket, grandi direğindekine mayıstra, mizanadakine foa denir.

Ana Yelkenler

Ana serenler üzerine   açılan yelkenlerdir. Bu yelkenler açıldıkları ana serenlerin isimleri ile anılırlar.   Trinket yelkeni, mayıstra yelkeni, foa yelkeni. 

Anafor

Bir akıntının, akış   yönünün aksine doğru yön değiştirmesine denir. Anafor suları daha ziyade   girinti ve çıkıntıları fazla olan sahillerde görülür. 

Anele

Hareketli demir   halka 

Anele Harbisi

Anelelerin açık olan   taraflarını kapatmak için kullanılan demirden yapılmış pimlerdir. Anele   harbileri kılavuzlu veya pimlide olabilir. 

Anele Kilidi

Zinciri demirin anelesine   bağlayan ve bir ucu anele harbisi ile kapatılan bir tarafı yarım daire şeklinde   diğer tarafı anele harbisinin geçmesi için yassıtılıp ortası delinmiş olan   dökme demirden yapılmış kilitlerdir.

Anemometre

Rüzgarın saatteki hızını   deniz mili olarak ölçen cihaz.

Apazlama

Kemere istikametinden   gelen bordaya dik olarak esen rüzgar. Bu rüzgarı kullanarak seyretmeye   apazlama seyir denir.

Apıştırmak

Demirler arasındaki mesafe   ve zincirler arasındaki açı pek yakın olmamak üzere çifte demir atmaktır. Bu   şekilde demirlemenin amacı dar olan liman sahalarında geminin gezmesine engel   olmaktır.

Apiko

Demirin vira edilişinde   deniz dibinden kurtulup dimdik durduğu vaziyet; veya dikkatli olarak   beklemek. 

Apolet

Omuzluk;subay rütbelerini   göstermek üzere omuzlarının üstünde elbiseye bağlı işaret

Ara Liman

Ana limanlar arasında   kalan ve zorunlu hallerde gidilen liman. 

Arma

Sabit donanım [Direk   çarmıhları, istralyalar] Geminin güvertesinden yukarıda bulunan   direkler, serenleri ve bunlar üzerindeki halat donanımları ile kullanılan her   türlü eçhize. Donanımların sabit olanlarına (ana), hareketli olanlarına   (selviçe) denir.

Arma Bozuntusu

Vasıfları bozulmuş ve   kullanılmayan eski halatlara denir. Bu halatların kısmen sağlam kalmış olan   kısımları ayrılarak örülür ve paspas veya palet yapmak için kullanılır.

Arma Budatmak

Fırtına etkisi ile arma,   seren ve yelkenlerin kopup uçması durumu

Arma Buranda

Burandaların (Hamakların)   yatmak üzere erat mangalarında bulunan yerlerine kurulması. Arma buranda   terimi aynı zamanda yatma saatini de ifade eder.

Arma Doldurmak

Direk ve direkler   üzerindeki çubukların sert rüzgarlarda esnemesine engel olmak için ana   armaların boşluklarını almak.

Arma Etmek

Herhangi bir şeyi   kaldırmak, yerine koymak, bağlamak, hazırlamak.

Arma Soymak

Hareket edebilen armaların   onarımı veya kışın yağmur ve kardan zarar görmemeleri için yelkenlerin   aşağıya indirilmeleri.

Armada

Donanma

Armador

Armaları donatan,   yerlerine koyan ve gemi dahilinde armalarla ilgili her türlü işleri gören   yetişmiş personel. 

Armadora

Selviçeleri bağlamak üzere   alabandalara konulan ağaç veya demirden yapılmış yerler.

Armatör

Donatan.

Armuz

Güverte ve borda kaplama   tahtalarının arasındaki çizgi

Armuz Açmak

Ahşap teknelerin kalafat   edilmeleri için armuzlarda bulunan eski kalafat malzemelerinin çıkarılması   suretiyle armuzları açmak. 

Armuz Kaplama

Borda veya güverte kaplama   tahtalarının uzunlamasına ve kenar kenara birleştirilmesi suretiyle yapılan   bir kaplama usulü. 

Armuz Tutmak

Tabura geçen personelin   aynı hizada durabilmeleri için ayakkabı burunlarını armuz veya yerdeki çizgi   hizasına getirmeleri.

Arya

Yelkenin, sancağın veya   çubukların aşağıya indirilmesi [Arya sancak, arya kürek] 

Arya Kürek

Çekilmeyip, puta   vaziyetinde tutulan küreklerin içeri alınıp, palaları başa bakmak ve   alabandalara yakın bulunacak şekilde oturaklar üzerine konması için verilen   komut

Arya Sancak

Gemilerin kıç gönderlerine   veya gizlere çekilen sancağın akşamları güneşin batışı ile birlikte tören ile   indirilmesi.

Arya Sancak Zamanı

Milli sancakların   akşamları güneşin batışı ile indirilmesi, arya edilmesi zamanı. Arya sancak   zamanından sonra demirleyen gemilerde demirin fundosu ile birlikte Milli   sancak hiçbir tören yapılmadan arya edilir. 

Arya Sofra

Yemek masalarının yemek   zamanında yerlerinden alınarak yemek yemek üzere hazırlanması.

Askı İzbirosu

Çımalarından biri kasalı,   diğeri cevizli veya her iki çıması da dikişli izbiro

Askı Mapası

Bir demiri kaldırmak için   bedenine konmuş olan mapa 

Askıya Almak

Batma tehlikesinde olan   bir geminin emniyetli bir mevkiye kadar getirilmesi için gemi bordasına alıp,   bağlamak; Geçici olarak durdurmak.

Aşağı Seyir

Akıntı yönüne doğru   yapılan seyir.

Aşırma Kürek

Her oturakta bir   kürekçinin oturması ve kürekçilerin çapraz oturmaları suretiyle küreklerin   düzenlenmesi. Daha ziyade kiklerde bu şekilde kürek çekilir.

Aşırtma Praçera Yelken

Kavançalı seren   yelkeni 

Aşoz

Kaplama tahtaları için   omurga ve bodoslamalara açılan oyuklar. 

Avadanlık

Herhangi bir işin   yapılmasında kullanılan yardımcı alet ve malzeme. 

Avara (Avara Etmek)

Gemi, bot veya teknenin   yanaşmış olduğu yerden ayrılması

Avarya

Gemiye veya yüke, kendi   yıpranmalarından veya buz, sis gibi doğa kuvvetlerinden yahut kaptan veya   tayfa gibi yükle ilgili kimselerin eylemlerinden veya savaş sırasında uluslar   arası deniz ticareti hukukunun içerdiği özel kuralların mülkiyeti   korunmamasından dolayı ortaya çıkan maddi hasarlar ile olağanüstü giderler

Avdet Etmek

Bir yere varmak

Ayak Kafesi

Lumbarağızları veya   köprüstünde ayakların güverte ile temasını kesmek için ağaçtan yapılmış   kafesler 

Ayak Paleti

Ayakkabıların altlarını   silmek için eski halatların (Arma bozuntusu) örülmesi suretiyle yapılmış   paletler; Paspas . 

Ayak Torno

Donatılan bir halat   bedeninin herhangi bir yerinden geçebilecek şekilde yapılmış mandallı ve   menteşeli makara. 

Ayandon

Ocak ayının sonlarına   doğru esen şiddetli ve soğuk fırtına. 

Aybocu/Ayboci

Zincirin ırgat   çalıştırılarak aşağı alınması, indirilmesi.

Aydos Vardiya

Vardiya nöbetlerinin saat   16-18 ve 18-20’ye kadar olanları. Öksüz vardiya da denir. 

Ayı Bacağı

Rüzgarı pupadan alarak   seyreden yelken gemilerinde açevele gönderleri kullanılarak iskotaların   birini sancak, diğerini iskele bordaya doğru açmak suretiyle yelkenlerin   rüzgarla dolmasını sağlamak ve süratli gitme imkanını veren yelkenle seyir   usulü.

Aykırı Seyir

Rotaları birbirlerine   nazaran ters yönde veya bu yönlere yakın bir rota izleyerek yapılan   seyir. 

Aykırlama

Akıntı veya rüzgar etkisi   ile demir üzerinde yatan bir geminin demir yönünün aksi yönünde   salması. 

Ayna Kıçlı

Kıç tarafları sivri   olmayıp kemere istikametinde düz olan tekne. 

Aynalık

Kıç bodoslama üzerine   konan ve dümen iğneciğinin üzerine konduğu tahta levha [Ayna kıçlı   tekneler] 

Aynalık Tahtası

Bir teknede kıç taraftaki   havuzda otururken arkaya dayanmak için konulmuş olan tahta levha 

Ayvaz

Gemilerde doktor yanından   çalışan sıhhiye erleri