DENİZCİLİK SÖZLÜĞÜ A-1

Abaşo

Alt ve aşağı anlamında   kullanılır

Abaşo Babafingo

Çift babafingolardan   alttaki babafingo

Abaşo Babafingo Sereni

Çift olan babafingo   serenlerinden altta olanıdır. Üzerlerinde bulundukları ana direklerin   isimleri ile anılırlar. (Pruva abaşo babafingo sereni, Grandi abaşo babafingo   sereni, Mizana abaşo babafingo sereni.)

Abaşo Gabya Sereni

Gabya çubuğu üzerinde   bulunan iki gabya sereninden altta olanıdır. Üzerlerinde bulundukları ana   direklerin isimleri ile anılırlar.

Abaşo Yakası

Bir yelkenin alt yakası

Abli

Seren ve bumba   cundalarından aşağı iki tarafa inen halatlar 

Abluka

Bir liman ağzını veya   sahili belli bir mesafeden kuvvet kullanarak çevirmek, bunların dışarı ile   irtibatlarını kesmek, giriş-çıkışı kontrol altında tutmak

Aborda

Bir teknenin diğerine veya   bir iskeleye yanaşması 

Abosa

Hisa edilmekte olan bir   halatı veya vira edilmekte olan bir zinciri tut veya geçici olarak durdur   anlamında verilen komut , bosaya vurmak

Abramak

Kontrol altına almak,   komutası altında tutmak, üstesinden gelmek, deniz taşıtlarını yönetmek 

Abrile

Trinket ve mayıstra   yelkenlerinin istinga edilmeleri için verilen komut

Acenta/Acente

Gemi nakliyat   şirketlerinin, gemilerini işlettikleri limanlarda gemilerine navlun temin   etmek ve ticari işlerini yürütmek maksadıyla bulundurdukları yetkili   şahıslardır.

Açevele

Serenlerin aşırılabildiği   kadar prasya edilmesi. Bir yere asılan veya çekilen veya su üzerinde   yüzdürülerek getirilen herhangi bir cismin bir yere çarpmaması veya kendine   yakın bir cisimle çarpışmaması için yapılan bir donanım (Açevele tutmak)

Açevele Gönderi

Açevele işlemini yapmakta   kullanılan gönder

Açığa Çıkmak

Rıhtıma aborda veya kıçtan   kara olmuş bir geminin bulunduğu yerden avara ederek daha uzaktaki bir yere   demirlemek için sahilden uzaklaşması.

Açık Deniz

Kıtalar arasındaki büyük   denizlerdir. Diğer bir deyimle, denizin, herhangi bir devletin karasuları   veya iç sularına dahil olmayan tüm kısımlarını kapsar. Açık denizler bütün   devletlerin faydalanmalarına açıktır. Hiçbir devlet açık denizlerden yalnız   kendisi yararlanamaz. Açık denizler karalardan farklı olarak mülkiyeti   iktisap edilmek üzere işgal edilemez. 

Açık Düşmek

Bulunulması arzu edilen   mesafeden bir sebep veya etki (rüzgar akıntı vb.) nedeniyle uzakta   bulunmak 

Açık Liman

Serbest liman; ülkeler   arası mal giriş ve çıkışlarında gümrük işlemi yapılmayan liman

Açıkta Eğlenmek

Bir teknenin sahilden veya   iskeleden yada limandan açıkta beklemesi 

Açılır Bakla

Zincir kilitlerini   birbirlerine eklemekte veya zincir üzerinde bulunan fırdöndünün iki ucundaki   baklalara takılan ve gerektiği zaman kolay ve çabuk açılabilen bakla. 

Açılmak

Yakın bulunan bir sahilden   veya deniz üzerinde bulunan herhangi bir yerden ayrılarak, uzaklaşmak

Açmak

Fazla yaklaşıldığı   anlaşılan bir sahilden veya herhangi bir yerden istenildiği kadar açılmak;   Karşılaşılan bir geminin yolu üzerinden çatışmayı önlemek için geminin   sancağa veya iskeleye alınması

Adi Iskarmoz

Filikalarda ve kürekle   hareket eden küçük deniz araçlarındaki küreklerin kürek boğazlarından tekneye   irtibatlandırılmasını sağlayan kayışların geçtiği küpeşte üzerindeki ağaç   veya madeni çeliklerdir.

Adi Yeke

Filikalarda ve ufak deniz   araçlarında dümeni istenilen tarafa basmak için dümen boğazına girecek   şekilde bir ucu oyulmuş ve ağaç veya demirden yapılmış kol.

Admiraltı Demiri

Çiposu kollarına dik olan   demirlerdir. Çipolar bu tip demirlerin bir kısmında sabit, bir kısmında ise   hareket edebilir şekilde yapılırlar. Bu tip demirlerin tutması diğerlerine   nazaran daha fazladır. 

Aganta

Hisa veya laçka edilmekte olan   bir halatın veya zincirin kısa bir zaman süresi için akışının durdurulması,   tutulması için verilen komut [Aganta iskota, aganta borina borinata] 

Ağ Gözü Açıklığı

Ağ ıslakken, ağ ipinin ve   düğümünün kalınlığına bakılmaksızın gergin halde bir ağ gözünün birbirine   karşılıklı iki düğümü arasındaki mesafe

Ağır Ağır Gel

Bulunulan rotadan başka   bir rotaya yavaş yavaş dönülmesi istenildiği zaman serdümene verilen komut

Ağır Deniz

Dalga boyları ile dalga   yükseklikleri büyük ve çarpma basınçları fazla olan denizler.

Ağır Fırtına

Yüksek dalgaları   oluşturan, uzun ve tepeleri öne doğru devrilmeye başlayan, deniz üzerini   beyaz köpüklerle kaplatan ve saatteki sürati 48-55 mil olan rüzgar.

Ağız Bağı

Ağır yüklerin kaldırılması   sırasında kanca ağzının açılmaması için kanca ağızlarına yapılan bağ

Ağız Kuşağı

Armuz kaplamanın (bindirme   kaplamanın da] en üst sırası

Akdeniz

Muğla-Antalya il   sınırındaki Eşen çayının denize döküldüğü yer ile Suriye sınırı arasında   kalan karasularımız.

Akıntı Haritası

Akıntıları, daha çok med   ve cezir akıntılarını gösteren haritalardır.

Akıntı Seyri

Akıntının yönü ve sürati   hesaba katılmak suretiyle yapılan bir seyir usulü. 

Akıntı Sürati

Akıntının deniz mili   olarak bir saatteki süratidir. Akıntı süratleri akıntı yönlerini gösteren okların   üzerlerine yazılan rakamlarla gösterilir.

Akıntıya Kürek Çekmek

Faydasız ve sonuç   alınamayacak bir iş üzerinde çalışmak

Akmak

Çıması dışarıda bulunan   bir zincir veya halatın kendi kendine sağılması

Akova

Demir memesinin suya temas   edecek şekilde fundoya hazır bulundurulması

Aksiseyirdim

Topun seyirdimden sonra   tekrar mevkiine gelmesi

Al (Alberaber)

Filika avara ettikten ve   kürekler puta ettirildikten sonra küreklerin çekilmesi için verilen komut

Al İskele

Yalnız iskele taraftaki   küreklerinin çekilmesi için verilen komut

Al Sancak

Yalnız sancak taraftaki   küreklerin çekmesi için verilen komut

Alababula

Birbirleriyle anlaşamayan,   birlik ve düzenlik görülmeyen gemi personeline verilen isim

Alabanda

Bordanın iç kısmı

Alabanda Astarı

Yalı kütüklerinden sonra   yukarıya doğru konulan tek sıra kaplama. 

Alabanda Etmek

Dümenin basılabildiği   kadar bir tarafa basılması (Sancak alabanda, iskele alabanda)

Alabanda Kaplaması

Geminin iç kısmında   iskarmozlar üzerine yapılan kaplama

Alabanda Yemek (Vermek)

Yapılan işin beğenilmemesi   durumunda azar işitmek

Alabora

Altüst olma, teknenin ters   çevrilmesi 

Alaborina Seyretmek

Borinaları sonuna kadar   lava edip yelkenleri rüzgarla doldurarak mümkün olduğu kadar rüzgara yakın   seyretmek. 

Alamana

Odun, kömür taşımakta veya   balık avlamakta kullanılan büyük kayık

Alarga

Sahilde bulunmayan açıkta   bekleyen. [Alargada bekle]

Alargaya Çıkmak

Bir geminin sahil ile   ilişiğini kesip, sahilden uzaklaşması, açığa çıkıp yatması

Alay Sancağı

Resmi veya emredilen   günlerde gemilerin direkleri ile baş ve kıç gönderler arasında istiralya   üzerine donatılan işaret sancaklarının tümü. İşaret sancakları belli bir   sırada toka edilir.Alay sancakları çekildiği zaman gemide mevcut direklerin   şapkalarına Milli sancaklar da toka edilir. Alay sancakları milli sancaklarla   birlikte sabah saat sekizde (Özel günlerde daha evvel) toka edilir ve   akşamları arya sancak zamanında beraberce arya edilirler.

Alberaber

Hep birlikte kürek çekmek   için verilen komut.

Albura (Albura Etmek)

Aksi yön veya duruma   getirmek anlamında verilen komut. Bir filikanın kalastrasından kaldırılıp   veya içeri vaziyette iken basılıp, dışarı çevrilmesi

Alesta

Hazır olmak, hazır olarak   apikoda beklemek. Alesta tramola [Tramola etmeye hazır ol] Alesta ferro   [Demir atılmaya hazır] 

Alesta Ferro

Demirin fundoya   hazırlanması için verilen komuttur. Bu komutun verilmesi ile ırgat kontrol   edilir ve zincirin serbestçe akmasını sağlayacak her türlü önlem alınır, bosa   pimleri serbest hale getirilir ve demirin ağırlığı yalnız bosa üzerine biner.   Demirin fundoya hazır olduğu köprü üstüne “Alesta Ferro Sancak /   İskele” denilerek bildirilir. 

Alesta Tramola

Yelkenle seyreden gemi ve   deniz araçlarında tramola etmeye hazır olunması için verilen komut. Bu   komuttan kısa bir süre sonra dümene basılır ve dönüş başlar. Bu arada hangi   taraftan dönüş yapılacağını belirtmek için “Alesta orsa alabanda   tramola” veya “Alesta boci alabanda tramola” şeklinde komut   verilir. 

Alma Kürek (Alma)

Hep birlikte kürek   çekerken çekmeyi durdurmak için verilen komut 

Almanak

Güneşin, ayın ve   gezegenlerin doğuş ve batış zamanları ile seyir branşını ilgilendiren diğer   astronomik bilgileri kapsayan ve her yıl yayınlanan kitap. 

Altabaşo

Bir yelkenin alt yakası,   alt ve aşağı anlamında da kullanılır. 

Amatör Balıkçı Teknesi

Tam boyları 8 metreden az   ve motor gücüyle yürütülen amatör balıkçılık yapmak amacıyla kullanılan deniz   aracı.

Amatör Balıkçılık

Sadece spor ve dinlence   amacıyla yapılan, maddi ve ticari kazanç gayesi gütmeyen balıkçılık   etkinliği.

Ambar

Gemilerdeki eşyaların,   yüklerin muhafaza edildikleri gemi dahilindeki bölmelerdir. Kullanıldıkları   maksatlara göre isim alırlar. Ticaret gemilerinde ambarlar su geçirmez   bölmelerle ayrılmıştır.

Ambar Ağzı

Yük konması veya   çıkarılması için güvertelerin ambar hizalarına gelen kısımları

Ambar Kapağı

Ambarların kullanılmadığı   zamanlarda kapatılması için kullanılan kalın tahta kalaslar veya kalın saçtan   yapılmış kapaklar. 

Ambar Payı

Gemilerdeki ana direklerin   ana güverteden ıskaçaya kadar olan kısmı. 

Ambargo

Bir devletin, bazı   durumlarda diğer devlet gemilerine el koyması veya kendi karasuları   içerisindeki gemilerin bu suları terk etmesini istemesi veya bunların belli   malları taşımasını yasaklaması.

Amora

Trinket ve mayıstra   yelkenlerinin açılmaları için verilen komut

Amora Yakası

Dört köşe bir yelkenin alt   ve ön tarafındaki yaka [Karula yakası] 

Ana Çarmık

Ana direkleri yanlarından   tutan sabit armalar

Ana Güverte

Geminin veya teknenin   üzerinde yürünen en üstteki güvertesi 

Ana İstiralya

Ana direklerin kapelelerinden   pruva yönüne doğru uzatılan tel veya lif halatlardan yapılmış sabit armalar

Ana Omurga

Postaların bağlandığı,   baştan kıça kadar uzanan ağaç / demir kısım 

Ana Rüzgarlar

Ana yönlerden esen   rüzgarlardır.